Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2021 roku, w całej Polsce około 60.000 małżeństw zakończyło się rozwodem. Rozwód w Katowicach i w innych miejscowościach województwa śląskiego uzyskało blisko 7.500 małżeństw. Brak jeszcze danych za rok 2022, ale śmiało można założyć, że będą to podobne liczby. Powszechnie wiadomo, że aby doszło do rozwiązania małżeństwa przez rozwód, potrzebny jest wyrok sądu. Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że wyrok rozwodowy nie tylko rozwiązuje małżeństwo, ale wpływa na szereg innych ważnych aspektów życia byłych małżonków. Jakie są przesłanki i skutki rozwodu – o tym kilka słów w poniższym artykule.
Przesłanki rozwodu
Żeby sąd mógł orzec o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód, między małżonkami musi dojść do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Co to oznacza? Najprościej rzecz ujmując, małżonkowie są ze sobą związani trzema rodzajami więzi – więzią uczuciową (emocjonalną), więzią fizyczną i więzią ekonomiczną (gospodarczą). Te zależności składają się na pożycie małżonków. Jeśli dochodzi do zerwania tych więzi, możemy mówić o zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego.
Aby można było orzec o rozwodzie, rozkład pożycia małżeńskiego, o którym mowa wyżej musi być trwały. Oczywiście, ustawa nie wskazuje jak długo rozkład pożycia musi trwać, aby można było rozwiązać małżeństwo. Chodzi jednak o to, że orzekając rozwód sąd powinien mieć pewność, że rozpad małżeństwa jest ostateczny i małżonkowie nie wrócą do wcześniejszego, wspólnego pożycia.
Oprócz przesłanek pozytywnych, o których wspomniano wyżej, są również negatywne przesłanki rozwodowe – a więc sytuacje, w których orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne. Sąd nie udzieli zatem rozwodu, jeżeli:
– ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;
– rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia, a drugi z małżonków nie wyraża zgody na rozwód;
– lub jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Jakie są najczęstsze przyczyny rozwodów?
Jedną z najczęściej wskazywanych przez strony postępowań rozwodowych przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego jest niezgodność charakterów małżonków. Do innych, również często wskazywanych w pozwach przyczyn rozwodów, można zaliczyć niedochowanie wierności małżeńskiej, różnice światopoglądowe, nadużywanie alkoholu, nieporozumienia na tle finansowym, czy dłuższą nieobecność małżonka. Oczywiście, przyczyny przez które dochodzi do rozpadu małżeństwa mogą być najróżniejsze, nie sposób ich tutaj wszystkich wymienić.
Jakie są skutki rozwodu?
Podstawowym skutkiem rozwodu, o czym wspomniałem już wyżej, jest rozwiązanie małżeństwa. Innymi słowy, małżeństwo przestaje istnieć.
Z tym faktem wiąże się natomiast wiele innych skutków. Między małżonkami ustaje małżeński ustrój majątkowy – od momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, małżonkowie mają zupełnie odrębne majątki. Jeśli między małżonkami istniała wspólność majątkowa (co najczęściej się zdarza), to naturalną konsekwencją rozwodu będzie również podział majątku małżonków.
W pewnych wypadkach rozwiedzionemu małżonkowi będzie przysługiwała również możliwość żądania alimentów od byłego małżonka, ale to temat na odrębny wpis. Ponadto, orzeczenie rozwodu otwiera również możliwość powrotu do dawnego nazwiska małżonka, jeśli je zmienił po ślubie.
Co może zawierać wyrok rozwodowy?
Poza skutkami o których wspomniałem wyżej, o wpływie rozwodu na życie byłych małżonków będzie przesądzała treść wyroku rozwodowego. Są bowiem kwestie, o których sąd powinien, lub tylko może orzec, a które będą determinować stosunki między rozwiedzionymi już małżonkami.
W pierwszej kolejności, z wyroku powinno wynikać czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Innymi słowy, sąd określi, który z małżonków ponosi odpowiedzialność za rozpad związku. Ma to niemałe znaczenie, choćby ze względu na możliwość żądania alimentów przez byłego małżonka, co jak mówiłem, opiszę szczegółowo w innym artykule. Warto jednak zaznaczyć, że jeśli małżonkowie zgodnie zasygnalizują sądowi, że nie chcą orzekania o winie, to sąd uszanuje ich wolę w tym zakresie.
Oprócz orzeczenia o winie, w wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi małżonków i kontaktach rodziców z dziećmi. Sąd orzeka również o alimentach na rzecz dzieci. Przedmiotem rozstrzygnięcia sądu może być również to, w jaki sposób rozwiedzeni małżonkowie będą korzystać ze wspólnego mieszkania. Zakres spraw, którymi będzie się zajmował sąd w postępowaniu rozwodowym zależy od sytuacji stron, ale również od tego, jakie stanowiska zajmą w sprawie.
Rozwód a separacja – podstawowa różnica
Na koniec, warto wskazać na różnice między rozwodem a zbliżoną do niego separacją. Podobnie jak w przypadku rozwodu, o separacji małżonków orzeka sąd. Podobnie jak przy rozwodzie, przesłanką separacji jest zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Tu jednak pojawia się pierwsza różnica, ponieważ do orzeczenia separacji nie jest konieczne, aby rozkład pożycia małżeńskiego miał charakter trwały, jak to się ma przy rozwodzie.
Orzeczenie separacji wywołuje podobne skutki jak orzeczenie rozwodu, ale podstawową równicą jest to, że małżeństwo nadal istnieje. Innymi słowy, jest to stan odwracalny, a małżonkowie mogą do siebie wrócić i na ich wniosek sąd zniesie stan separacji.
Nikogo pewnie nie trzeba przekonywać, że postępowanie rozwodowe to nic przyjemnego. Oprócz tego, że wiąże się z nim wiele stresu i negatywnych emocji, jest to po prostu bardzo ważne wydarzenie w życiu. Jak każdy problem prawny, warto powierzyć tę sprawę adwokatowi.